فلنج
ابزار آلات و تجهیزات در زمینه های مختلف هر روز بیشتر از دیروز پیشرفت کرده و زندگی را به سبک و شیوه ای نو ارتقاء می دهند.
هدف در این ارتقاء وجود هرچه بیشتر راحتی و رفاه، در راستای افزایش کیفیت برای مصرف کننده است.
از این رو برند ها و شرکت های متعددی محصولات خود را در این زمینه سرمایه گذاری و سپس تولید کرده و به فروش می رسانند.
پیشرفت در زمینه ابزار آلات و تجهیزات، در مصارف ساختمانی در راستای بهتر و راحت تر نصب شدن تجهیزات، افزایش کیفیت آن ها، ارتقاء متریال های گوناگون، طول عمر سازه ها و… از جمله مواردی است که در دنیای امروز مورد استقبال تولید کننده ها قرار می گیرد.
یکی از ابزار الات و تجهیزات، که مصارف متعدد نیز دارند فلنج ها هستند.
در این مقاله به تفصیل فلنج ها و انواع و کاربرد آن ها را شرح خواهیم داد.
فلنج چیست؟
فلنج نوعی ابزار، دارای شکلی دایره ای بوده و بر روی آن سوراخ هایی وجود دارد که به کمک پیچ ها بهم متصل می شوند.
اغلب فلنج ها به صورت جفتی هستند.
این فلنج ها به صورت تیغه های داخلی و یا خارجی برای اتصال، رابط وسیله، شی، لوله و… مورد استفاده قرار می گیرند.
هدف اصلی و کار اصلی فلنج ها اتصال است.
اما در مواردی نیز از فلنج به عنوان نگهدارنده و یا اتصال دهنده دو شی استفاده می شود.
به عنوان مثال دوربین و لنز آن به کمک یک فلنج به هم متصل شده اند.
همچنین در قطارها نیز از فلنج استفاده شده تا باعث عدم خروج قطار از ریل شوند.
لوله ها و شیر آلات با کمک فلنج ها به یکدیگر متصل می شوند.
از این نمونه نقش آفرینی فلنج ها در زندگی روزمره بسیار زیاد است.
فلنج می تواند از جنس یو پی وی سی، پی وی سی، فولاد و… باشد.
اما در حال حاضر بیشترین متریال هایی که برای ساخت فلنج از آن ها استفاده می شود؛ فولاد، چدن، پلی اتیلن، آلیاژ های آهن و یو پی وی سی است.
فلنج ها را می توان بر اساس نوع شکل ظاهری، جنس مواد سازنده، کلاس و کاربرد آن ها دسته بندی کرد.
فلنج فولادی
فلنج های فولادی به دو شکل T و I هستند، که در لوله های فولادی و برای اتصال آن ها استفاده می شوند.
این نوع فلنج ها استحکام و مقاومت را تقویت کرده، کار با لوله های فولادی را راحت تر و استحکام آن ها را بالا تر می برند.
فلنج هایی از جنس یو پی وی سی و پی وی سی فلنج های لوله کشی نیز نام گذاری می شوند.
این گروه فلنج ها بسیار گوناگون اند و در نتیجه موارد مصرف آن ها در اتصالات نیز گسترده است.
از فلنج در لوله کشی های مربوط به استخرها و ساختمان و همچنین دیگر موارد سازندگی، استفاده بسیاری می شود.
از فواید فلنج می توان به این نکته اشاره کرد که در صورت استفاده از فلنج برای اتصالات، هرگاه لازم باشد آن اتصال قابل جداسازی است.
انواع فلنج
فلنج هایی که در اتصالات لوله ها استفاده می شوند را می توان بر اساس شکل ظاهری به موارد زیر تقسیم کرد.
فلنج ساده
فلنجی که سطح آن در دو طرف اتصال صاف است، فلنج ساده نام گذاری می شود.
در واقع سطح یک فلنج که در مقابل سطح فلنج مقابل برای اتصال قرار می گیرد، سطح تماس آن دو صاف و مسطح است.
این نوع فلنج در مواردی که فشار معمولی باشد، قابل استفاده است.
فلنج برجسته
در این نوع فلنج ها سطح کلی صاف است.
اما در قسمت لبه، یعنی قسمتی که به فلنج مقابل وصل می شود و روی آن لایه دیگر قرار می گیرد، دارای برجستگی است.
در بین دو فلنج از واشر استفاده می شود.
این برجستگی در هر دو فلنج که مقابل هم برای اتصال قرار می گیرند، وجود دارد.
در این مدل از فلنج ها مقدار ضخامت و پهنای قسمت برجسته تر، بر اساس کلاس آن فلنج مشخص می شود.
فلنج های این گروه به دو مدل :
مسطح و شیاردار دسته بندی و تولید می شوند.
در مدل فلنج شیاردار، فرو رفتگی و برجستگی های شیار، به شکل حلزونی و یا هم مرکز بوده و
عمق و فاصله شیار ها طبق استاندارد حدود ۰/۴ و ۰/۸ در نظر گرفته می شود.
فلنج نر و ماده
این مدل فلنج ها به صورت جفت هستند.
دو فلنجی که برای اتصال در مقابل هم قرار می گیرند، یکی دارای سطح برجسته و دیگری دارای سطح فرو رفته است.
این دو مکمل هم بوده و چفت می شوند.
فلنج دارای زبانه و شیار
این نوع فلنج به شکل جفت، به صورت فرورفته و برآمده، تقریبا مثل فلنج نر و ماده بوده، البته تفاوت های لازم به ذکری نیز دارند.
از جمله تفاوت این فلنج، داشتن زبانه و شیار تا ابتدای محل اتصال است.|
یعنی شیار ها تا نزدیکی سوراخی که محل عبور مواد لوله است، امتداد دارد و تا انتها نیست.
در واقع فقط سطح رویی فلنج دارای شیار و زبانه است و مسیر عبور موادی که از لوله ها عبور می کند، صاف و مسطح است.
این روند برای فلنج مقابل درست برعکس بوده، تا سطح عبور مواد داخل لوله صاف باشد و از طرفی اتصال در قسمت خارجی یک فلنج و قسمت داخلی فلنج دیگر صورت می گیرد.
این مدل از فلنج باعث می شود کمترین فشار به پیچ ها وارد شده و از طرفی بیشترین میزان استحکام در اتصال قسمت مسطح فلنج برای لوله ها ایجاد شود.
همچنین این فلنج از احتمال خوردگی و فرسودگی کمتری برخوردار است.
میزان برجستگی در یک فلنج با میزان فرورفتگی در فلنج مقابل دارای استاندارد مشخص، حدود ۶/۴ و ۵/۵ است.
فلنج کور
این فلنج یک صفحه و یا سطح گرد بسته و پیچ هایی است.
این فلنج در لوله کشی و مسیر هایی که دارای فشار هستند کاربرد دارد که در قسمت انتهای مسیر لوله و یا بستن انشعاب، مورد استفاده قرار می گیرد.
فلنج کور می تواند فشار بالاتری نسبت به باقی فلنج هایی که تا کنون گفته شده، تحمل کند.
میزان فشار قابل تحمل در این مدل بستگی به کلاس فلنج دارد.
لازم به ذکر است، هم خود آن سطح گرد و هم پیچ ها در فلنج از قابلیت تحمل فشار برخوردار هستند.
فلنج روکار
این نوع فلنج روی کار قرار می گیرد و در سرویس ها و موارد معمولی قابل اجرا است.
در صورتی که فشاری که می تواند تحمل کند، کمتر از فلنج های دیگر است و همچنین مقاومت آن نیز کمتر از باقی فلنج ها است.
از طرفی هزینه نسبی به دلیل سهولت نصب آن بیشتر است.
لازم به ذکر است در این نوع فلنج جوش های داخلی بیشتر از باقی فلنج ها است.
فلنج گردن دار
این مدل از فلنج ها، دارای گردنی مخروطی هستند.
ضخامت این گردنی مخروطی، به صورتی است که در محل قرار گیری لوله و فلنج قطر لوله برابر با شعاع فلنج گردن دار است.
وجود این برجستگی که اصطلاحا گردن نام دارد، باعث تقویت تحمل فشار در فلنج شده، و قابلیت استفاده در موارد خاص را بالا می برد.
از این فلنج در مواردی چون؛
• فشارهای بالا
• دماهای زیر صفر
• موادی که دارای نوسانات و ارتعاشات هستند
و… استفاده می شود.
فلنج لبه دار یا تک سو
این فلنج دارای سطحی صاف بوده و تقریبا همانند فلنج ساده است.
این فلنج با فلنج ساده تفاوت هایی دارد.
در شکل ظاهری، باید گفت فلنج یک سو بوده و در طرف مقابل به لوله جوش می خورد.
تماسی با مواد داخلی لوله ندارد، هزینه آن از فلنج های دیگر مقرون به صرفه تر بوده ولی مقاومت آن در برابر تنش های بیرونی بسیار کم است.
از فواید آن می توان قابل چرخش بودن در محور خود و این که پیچ های روی آن قابلیت تنظیم دارد را نام برد.
فلنج با جوش محفظه
این فلنج سطحی صاف دارد و همانطور که در نام فلنج ذکر شده، دارای محفظه ای برای قرار گیری لوله است.
در مواردی از جوشکاری داخلی برای جوش دادن فلنج به لوله، در جهت افزایش مقاومت در تحمل فشار، همچنین کاهش احتمال فرسودگی و افزایش مدت اتصال دو لوله استفاده می شود.
به جز آن یک جوشکاری هم از بیرون بر روی فلنج منظور می شود.
فلنج رزوه
در این فلنج ها از رزوه استفاده شده است.
رزوه از داخل وجود دارد، که لوله در آن رزوه پیچ می شود.
در این فلنج از جوشکاری استفاده نشده و همین مورد جزو فواید این فلنج است.
اما در مواردی که نیاز به تحمل فشار خیلی بالا باشد، از جوشکاری نیز استفاده می شود.
ولی به طور کلی نیازی به جوشکاری ندارد. از این فلنج در مواردی که فشار بالا باشد، استفاده می شود.
فلنج اریفیس
این فلنج در راستای شعاع خود سوراخ هایی دارد.
هدف وجود این سوراخ ها، به منظور اندازه گیری های متنوع، از مواد موجود در لوله ها است.
این اندازه گیری از هر آنچه در لوله ها وجود دارد، صورت می گیرد، که اعم از گاز ها و یا مواد سیال و یا موارد دیگر است.
نوع فلنجی که در این مدل استفاده می شود، همان فلنج گردن دار و یا رو کار است، که سوراخ هایی دارد.
البته فلنج اریفیس جزو زیر مجموعه های فلنج گردن دار محسوب می شود.
از دیگر فواید ابن فلنج می توان، قطع کردن جریان مواد و یا کاهش فشار را نام برد.
کلاس فلنج ها
از مواردی که فلنج ها با آن طبقه بندی می شوند، کلاس فلنج ها است.
البته بسته به نوع جنس فلنج با فشاری که تحمل می کند، به کلاس هایی طبقه بندی می شود.
هر گروه بر اساس فشاری که می تواند تحمل کند، خود به کلاس هایی تقسیم می شود.
این طبقه بندی ها بسیار متنوع و دارای استاندارد های لازم است.
کاربرد های فلنج
از فلنج ها در موارد بسیاری استفاده می شود.
نحوه استفاده از فلنج ها به طور کلی به این صورت است که برای نصب هر فلنج ابتدا، در هر دو لوله، یک فلنج قرار داده می شود و سپس به کمک پیچ ها فلنج های دو طرف به هم متصل می شوند.
برای جلوگیری از نشتی، گسکت ها و واشر ها قابل استفاده هستند.
فواید فلنج ها
از فواید فلنج ها بجز قابلیت جداسازی، تغییر قطر و مسیر لوله ها، امکان استفاده در فشار های بالا است.
همان طور که گفته شد، فلنج ها جنس های متعددی دارند که هرکدام به تنهایی در موارد بسیاری قابل استفاده هستند.
از طرفی بر اساس میزان فشار هایی که می توانند تحمل کنند و میزان ارتعاشاتی که به اتصالات فلنجی وارد می شود و همچنین نوع استفاده، متنوع و بسیار گوناگون است.
در واقع فلنج ها در راحتی و آسایش زندگی روزمره نقش بسزایی دارند.
فلنج ها با جنس پلی اتیلن در زمینه لوله کشی های متنوع اعم از ساختمان سازی ها، فاضلاب ها، استخر سازی و … مورد استفاده هستند.
از طرفی در مواردی هم چون تحمل فشار نیز دارای تنوع هستند.
در سیلندر های بخار، مایعات و حتی نقل و انتقالات گازها نقش دارند.
در صنعت های متنوع از فلنج ها استفاده می شود.
پترو شیمی
استخر و ملزومات آن
پارک های آبی و تفریحگاه ها
صنایع ساختمان سازی
صنایع فولاد
صنایع غذایی
تاسیسات هسته ای
اتصال دکل های مخابراتی
صنایع کشاورزی
ریخته گری
حتی در مواردی ورزشی مثل کفش اسکی و…
مواردی هستند که می توان نام برد.
فلنج ها در دنیای صنعت و صنایع بیشترین نقش آفرینی را دارند، همانطور که گفته شد این مورد نیز به تنهایی زمینه های متعدد داشته، که هرکدام شامل موارد زیادی هستند.
خلاصه مطلب
در این مقاله فهمیدیم یکی از بزرگترین و کارآمد ترین اتصال دهنده لوله ها در دنیای امروز فلنج ها هستند.
نقش فلنج ها در هر صنایع و در هر جایگاهی در همان صنایع، متفاوت است.
زیرا نوع و تنوع فلنج ها بسیار بالا بوده است و در نتیجه کارایی آن ها به نسبت افزایش پیدا می کند.
تا حدودی می توان انواع فلنج را با توجه به کاربردها توضیح داد که به طور کلی بر اساس نوع شکل ظاهری و ویژگی هایی که هر فلنج دارد طبقه بندی می شوند.
